Historia

Historia Murcek

Początki 

Najstarsza murckowska legenda dotyczy położonego na tym terenie ostępu leśnego, znanego pod nazwą Siągarnia. Według niej, tam właśnie czarownica dybała na życie św. Klemensa, ucznia Cyryla i Metodego, który na przełomie IX i X wieku miał chrystianizować te okolice. Siągarnia leżała przy drodze na Klemensową Górkę i Lędziny, czyli najstarszymi nazwanymi miejscami w tej okolicy, był to główny trakt Kraków-Wrocław i szlak handlu lewantyńskiego. Jeszcze na długo przed powstaniem kopalni w okolicach dzisiejszego wzgórza Wandy znajdowała się leśna kolonia smolarzy, czyli ludzi zajmujących się wypalaniem węgla drzewnego dla potrzeb kuźni w Paprocanach. XVII wieku w miejscu zwanym Rudne Kotliska kopano wychodzący tam na powierzchnię węgiel. Dowodem na wykorzystywanie węgla z Murcek jest zapis w księgach pszczyńskich z roku 1657, o zastosowaniu tutejszego węgla w Kuźniach Jaroszowickich.

XVIII i XIX wiek 

W 1755 roku, właściciele terenów, książęta pszczyńscy, na obszarze nazywanym Osieki zorganizowali wydobywanie węgla spod ziemi przy pomocy kołowrotu ręcznego z wybudowanego w tym roku szybu. W 1769 roku powstaje zorganizowane wydobycie, a kopalnia, będąca własnością książąt, istnieje pod nazwą Emanuelssegen (błogosławieństwo Emanuela), od imienia jednego z członków rodu. Przy uważanej za najstarszą na Górnym Śląsku kopalni, zaczęła rozwijać się osada pod taką samą nazwą. W 1800 roku kopalnia ma 4 szyby wydobywcze, a przed doprowadzeniem kolei około 30 szybów wydobywczych. W 1852 roku doprowadzono do kopalni bocznicę kolejową z Katowic, a w 1863 roku otwarto prywatną szosę z Kobióra (pod Pszczyną) przez Tychy. W 1870 r. miejscowość i kopalnia zostały przyłączone do Kolei Prawego Brzegu Odry uzyskując możliwość szybkiego rozwoju. W 1888 roku kopalnia wybudowała w miejscowości dom noclegowy dla górników mogący pomieścić około 100 osób.

20-lecie międzywojenne i II wojna światowa 

Po przyłączeniu tej części Śląska do Polski, po plebiscycie na Górnym Śląsku (1921), zmieniono nazwę miejscowości z Emanuelssegen na Murcki. Dynamiczny rozwój osady i kopalni został zahamowany w okresie Wielkiego kryzysu gospodarczego lat trzydziestych. W roku 1934 na 3241 mieszkańców było 140 bezrobotnych. Rok wcześniej górnicy zorganizowali kilkudniowy strajk okupacyjny o poprawę warunków pracy. W cztery lata później Murcki były widownią wielkiego strajku sześciuset górników kopalni "Książę Maria", którzy wysunęli żądania pod adresem administracji kopalni. W osadzie przemawiał na wiecach trzykrotnie poseł Wojciech Korfanty. Dnia 19 czerwca 1932 roku w Murckach odbył się zlot Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej, który w 26 lat później upamiętniono obeliskiem w miejskim Parku Murckowskim przy ul. P. Kołodzieja.
W latach okupacji hitlerowskiej w szpitalu w Murckach przebywali jeńcy wojenni, z których większość zmarła. Murcki zostały wyzwolone 26 stycznia 1945 roku przez oddziały Armii Czerwonej, które nadeszły od strony Wesołej. Wśród starszych mieszkańców wciąż żywe są wspomnienia o okrucieństwie radzieckich żołnierzy, m.in. o rozstrzelaniu węgierskich żołnierzy, którzy wcześniej dobrowolnie się poddali.

Lata powojenne i czasy współczesne

Do 1954 w skład gminy Murcki wchodziły wieś Wesoła (Mysłowice) i osiedle robotnicze Szklarnia, w tym samym roku Murcki uzyskały status osiedla, a w 1967 - w dowód uznania dla gospodarności - nadano im prawa miejskie. Jednak w roku 1975, wraz z Kostuchną, Podlesiem i Zarzeczem, Murcki zostały włączone, jako dzielnica, w obręb Katowic. W dwa lata później, przy wschodniej części miejscowości został zlokalizowany nowy węzeł komunikacyjny - droga krajowa nr 86 . Pod jej budowę zostało wyburzone prewentorium dziecięce, mające siedzibę w byłym budynku gospody (niem. Gasthaus). W Dolinie Murckowskiej powstał w latach 80. kompleks rekreacyjny "Dolinka" (basen, brodziki dziecięce, ścieżka zdrowia i korty tenisowe), według projektu architektoniczno-urbanistycznego Ewy i Piotra Franta, Jacka Leśko i Barbary Salamon. Głównym inwestorem była Kopalnia Węgla Kamiennego Murcki. Obecnie obiekt jest zapuszczony i zdewastowany. W 1976 połączono kopalnie Murcki i Boże Dary pozostawiając nazwę Murcki, przenosząc jednak sukcesywnie kompleks wydobywczo-przetwórczy na teren byłej kopalni Boże Dary znajdującej się w sąsiedniej dzielnicy Katowic, Kostuchna. W 2004 roku zlikwidowano ostatni szyb na terenie Murcek.